Kilka kroków przez kładkę dla pieszych z kampusu Uniwersytetu Śląskiego wystarczy, by znaleźć się w niepowtarzalnym na mapie Śląska miejscu. Miejscu, w którym jeszcze pod koniec lat 90. XX wieku funkcjonowała kopalnia węgla kamiennego, a dziś znajdują się cztery najważniejsze dla kultury Katowic obiekty: Muzeum Śląskie, Międzynarodowe Centrum Kongresowe, Spodek oraz Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia. Chociaż zrewitalizowane, zielone i widowiskowe tereny stanowią idealne miejsce do spotkań i spacerów, nie można zapomnieć o tym, co znajduje się… pod ziemią!
Czternaście metrów poniżej poziomu terenu – to tam umieszczona jest zdecydowana większość ekspozycji, sale edukacyjne, biblioteka czy audytorium. Znane również dzięki szybowi kopalnianemu „Warszawa II”, który nie tylko stał się wizytówką Katowic, ale także umożliwia podziwianie panoramy miasta oraz Strefy Kultury. Miejsce, które z kopalni węgla stało się „kopalnią kultury”. Mowa tu o Muzeum Śląskim. Powołane do życia uchwałą Sejmu Śląskiego z 23 stycznia 1929 roku, obchodzi właśnie swoje 90. urodziny.
Nie tylko kładka
Muzeum powstałe dziesięć lat po odzyskaniu przez Polskę niepodległości niemal od wieku stanowi niezwykle ważny dla regionu i kraju ośrodek gromadzenia dóbr kultury. Nie tylko łączy teraźniejszość z przeszłością, ale również zacieśnia więzy z innymi katowickimi instytucjami, a wśród nich także z Uniwersytetem Śląskim. Kładka dla pieszych nad aleją Roździeńskiego to nie wszystko, co łączy kampus naszej uczelni z Muzeum Śląskim. Jednym z najważniejszych powiązań między tymi placówkami jest udostępniona zwiedzającym w 2016 roku wystawa Światło historii. Górny Śląsk na przestrzeni dziejów. Jej treści merytoryczne są dziełem grupy historyków uniwersyteckich pracujących pod kierunkiem dr. hab. Lecha Krzyżanowskiego oraz współpracujących z historykami, etnologami i archeologami z Muzeum Śląskiego. Przy udziale Uniwersytetu Śląskiego powstała więc ekspozycja, która w miejscu dawnej kopalni pozwala publiczności stać się świadkami wydarzeń kształtujących historię Górnego Śląska od czasów najdawniejszych do przełomu ustrojowego w 1989 roku. Wygląd korytarzy, jak również oświetlenie oddają swego rodzaju hołd tradycji, przywodząc na myśl tunele kopalni znajdującej się niegdyś tam, gdzie teraz możemy podziwiać ekspozycje dotyczące w głównej mierze industrializacji, ale też górnośląskiej tożsamości, wojen czy śląskiej kultury. Także samo wejście na wystawę ma przypominać bramę do dawnego zakładu; zostało zrekonstruowane na podstawie zdjęć z 4 czerwca 1989 roku – dnia, który uznano za początek przeobrażeń przemysłowych, politycznych i ekonomicznych, mających ogromny wpływ na tereny Górnego Śląska.
Sto lat! Sto lat!
Z okazji swoich 90. urodzin Muzeum Śląskie zaplanowało bogaty program wydarzeń na cały rok 2019, kierowany do wszystkich odbiorców kultury z naszego regionu i całej Polski. Łączy on nie tylko pokolenia, przeznaczając poszczególne projekty dla najmłodszych, rodzin czy seniorów, ale także integruje niemal wszystkie dziedziny artystyczne, takie jak muzyka, teatr i sztuki wizualne. Wśród zaplanowanych inicjatyw znalazła się również konferencja „We Are Museums”, w której wzięli udział muzealnicy z całego świata. Z 90-leciem Muzeum pokrywają się także obchody 100-lecia powstań śląskich. Chcąc podkreślić znaczenie konfliktów zbrojnych, które rozegrały się na Śląsku w latach 1919–1921, Muzeum Śląskie zorganizowało wystawy czasowe, mające na celu pokazanie tych wydarzeń z innej perspektywy poprzez wydobywanie indywidualnych historii oraz budowanie radości i dumy z życia na Górnym Śląsku. Jedną z nich jest ekspozycja Niezapomniane. Kobiety w czasie powstań i plebiscytu na Górnym Śląsku, której częścią jest jedyny w naszym regionie muzealny pokój zagadek „Skrytka powstańców”. Popularna forma escape roomu ma utrwalić w pamięci wydarzenia i postaci prezentowane na wystawie. Pokój zaprojektowany został w stylu śląskiej izby z czasów powstania. Zadaniem uczestników jest znalezienie skrzętnie ukrytego schowka oraz wykazanie się ścisłą, drużynową współpracą, by zdążyć przed Niemcami, którzy już wpadli na ich trop i lada chwila mogą pojawić się w kryjówce. Zabawa w muzealnym escape roomie będzie możliwa tylko do końca bieżącego roku.
Z duchem czasu
Muzeum Śląskie stara się wychodzić do ludzi młodych między innymi poprzez organizowany od kilku lat program „Studencki październik”, umożliwiający zwiedzanie wystaw stałych i czasowych za złotówkę studentom z całej Polski. Jedynym wymaganiem, które należy spełnić, by otrzymać zniżkę, jest okazanie w kasie Muzeum legitymacji studenckiej. Z promocji możemy skorzystać tylko w październiku, na powitanie roku akademickiego, ale warto pamiętać też o tym, że w każdy wtorek ekspozycje da się obejrzeć za darmo. Dla osób, które cenią kulturę i chciałyby jej zaznać za pośrednictwem Muzeum Śląskiego, nawet jeśli nie mają czasu na zwiedzanie wystaw, przygotowano komiks przedstawiający dzieje tego miejsca. Publikację, która z pewnością trafiła w gusta młodego pokolenia, wydano specjalnie na 90-lecie Muzeum.
Zajawka na Muzeum
Kolejnym ukłonem w stronę młodych była wystawa czasowa Zajawka. Śląski hip-hop 1993–2003 – dostępna przez wakacje, jedna z pierwszych muzealnych ekspozycji traktujących o początkach hip-hopu w Polsce. Zajawka to próba pokazania fenomenu subkultury hiphopowej, która ukształtowała wybory, gust i światopogląd wielu młodych osób. Dekada, do której bezpośrednio się odnosiła, to okres, kiedy tworzyły się pierwsze struktury środowiska hiphopowego w naszym regionie. To opowieść o latach poszukiwań własnej formy wypowiedzi, a także o początkach fascynacji hip-hopem, o jego rozwoju oraz pierwszych próbach tworzenia, przełożenia go na polską rzeczywistość i zmaganiu się z problemami typowymi dla pionierów. Wystawę podzielono na kilka części: Świadomość/Kalendarium 1993–2003, Doświadczenie, Samowystarczalność, Widoczność oraz Codzienność. Tytułowa zajawka to, według Słownika języka polskiego PWN, „krótki fragment audycji, filmu lub artykułu zachęcający do zapoznania się z całością”. Jest jednym ze słów, które nie tylko przeniknęły do życia codziennego ze slangu hiphopowego, ale także wyrażają ducha tamtych czasów. Zrobić coś dla zajawki to zrobić coś ze szczerej chęci, z pasją.
A jaka jest Wasza zajawka? Może stanie się nią odkrywanie głębi bogactw Muzeum Śląskiego?
Źródło:
Materiały prasowe Muzeum Śląskiego (www.muzeumslaskie.pl/pl/dla-mediow/materialy-prasowe/).
Tekst: Aleksandra Lewandowska
Zdjęcie: materiały prasowe Muzeum Śląskiego
Artykuł pochodzi z magazynu „Suplement”(październik/listopad2019)