Dokładnie 27 listopada Sejm RP uchwalił ustawę stanowiącą rok 2021 rokiem Stanisława Lema. To właśnie w nadchodzących dwunastu miesiącach świętować będziemy setne urodziny autora, którego książki takie jak Solaris, Kongres futurologiczny czy Dzienniki gwiazdowe na stałe wpisały się w kanon polskiej literatury fantastycznej.
Jego dzieła zostały przetłumaczone na prawie 50 języków i sprzedane w nakładzie ponad 35 milionów egzemplarzy. Należy do ścisłej czołówki najbardziej rozpoznawalnych pisarzy science fiction na świecie. W 1992 r. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, aby uczcić autora, nazwała planetoidę jego imieniem. To właśnie owe osiągnięcia i wpływ na kształtowanie kultury polskiej XX wieku zadecydowały o ustanowieniu S. Lema patronem literackim nadchodzącego roku.
„Jak się tak leży godzinami w nocy, to myśleniem można zajść bardzo daleko i w bardzo dziwne strony” – S. Lem, Solaris
Cechą niepowtarzalną jego twórczości jest umiejętne łączenie fikcji literackiej z filozoficznymi zagadnieniami dotyczącymi kondycji ludzkiego społeczeństwa, co czyni jego powieści i opowiadania ponadczasowymi, wręcz prognozującymi. Można stwierdzić, iż tak samo jak George Orwell, S. Lem przewidział los ludzkości lub chociaż naprowadził go na odpowiednie tory poprzez stworzenie ,,ku przestrodze” światów dystopijnych. Wyprzedzanie własnych czasów w literaturze to umiejętność niewątpliwie unikalna, będąca „czynnikiem nieśmiertelności” autora. Wielowarstwowość i złożoność jego niezwykle trafnych i dojrzałych prac bezsprzecznie wpłynęła na współczesnych czytelników, już teraz nielicznych, choć równie wymagających.
Jako twórca okresu PRL-u S. Lem przemycał w swej twórczości krytykę systemu totalitarnego. Walczył o wolność słowa i myślenia, co często zostawało odwzorowane w jego licznych tekstach. W związku z rokiem Lema światło dzienne ujrzy książka Wojciecha Orlińskiego, lemologa oraz autora pierwszej biografii S. Lema, ukazująca dzięki wywiadom i prywatnej korespondencji „realia funkcjonowania jednostki twórczej w systemie ustroju socjalistycznego”.
„Nie żałuj, nigdy nie żałuj, że mogłeś coś zrobić w życiu, a tego nie zrobiłeś. Nie zrobiłeś, bo nie mogłeś” – S. Lem, Szpital Przemienienia
Miasto Kraków już od kilku lat przygotowuje się do celebrowania roku Stanisława Lema. To właśnie tam powstać ma centrum literackie o charakterze edukacyjno-społecznym, noszące nazwę „Planeta Lem”. Program zakłada przebudowę dawnego budynku Składu Solnego na Zabłociu. W tym celu ogłoszono międzynarodowy konkurs architektoniczny, którego pula nagród wynosi 200 000 zł (kwota brutto). Oprócz tego w programie obchodów obowiązkowo znajdą się same urodziny autora, które odbędą się 12–14 września 2021 r. w Centrum Kongresowym ICE Kraków. Możemy spodziewać się twórczości S. Lema nie tylko w odświeżonej literaturze, ale także na deskach teatrów i w muzyce. Należy zaznaczyć, że Wydawnictwo Literackie spodziewa się wielu ważnych premier z tytułu owych wydarzeń.
Źródła:
Uchwała Sejmu RP (www.roklema.pl/rok-lema-uchwala-sejmu/);
Rok 2021 rokiem Stanisława Lema (www.lubimyczytac.pl/rok-2021-rokiem-stanislawa-lema);
P. Grochowalski: Sejm ustanowił rok 2021 rokiem Stanisława Lema (www.urania.edu.pl/wiadomosci/sejm-ustanowil-rok-2021-rokiem-stanislawa-lema);
Lem w PRL (www.roklema.pl/lem-prl);
Centrum Literatury i Języka „Planeta Lem” (www.planetalem.pl.)
Tekst: Kamil Baltaziak