Agresywny drapieżnik budzący lęk, atrybut siły, niezależności i odwagi czy lojalny, inteligentny, współczujący członek swojego stada (watahy)? Wilk jako symbol obecny jest w naszej kulturze od dawna, a jego postać owiana aurą tajemniczości budzi w nas często skrajne odczucia.
– Babciu, dlaczego masz taki wielki, brzydki pysk?
– Aby cię łatwiej zjeść!
Cóż, pierwsze skojarzenie, jakie najczęściej nasuwa się dziecku, gdy usłyszy słowo ,,wilk”, związane jest z nieco przerażającym bohaterem baśni, mającym niegodziwe zamiary wobec innych. Wilk polujący na sympatycznego Czerwonego Kapturka i jego Babcię, złośliwy Wołk próbujący dopaść poczciwego Zająca czy główna postać nagrodzonego Oscarem filmu animowanego Piotruś i wilk sprawiają, że zwierzę to postrzegane jest od początku naszego życia dosyć negatywnie. Jako dorośli co jakiś czas natykamy się na sensacyjne nagłówki informujące o gwałtownym wzroście liczebności ich populacji oraz brutalnych atakach na zwierzęta gospodarskie, a nawet ludzi. Jednak z drugiej strony – miłośnicy literatury mogą postrzegać wilka przez pryzmat takich powieści jak Wiedźmin czy Biały Kieł, w których podkreślane są zupełnie inne cechy tych drapieżników – dzikość połączoną z niezależnością, ale także lojalność i wierność wobec swojej watahy.
A jakie naprawdę jest to zwierzę? Jakimi atrybutami charakteryzują się osobniki tego gatunku? I jaką rolę odgrywają one w środowisku? Z takimi pytaniami udałam się do Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, aby obejrzeć wystawę zatytułowaną ,,Zwierzęta przeklęte. Wilk”, pierwszą z cyklu poświęconego zwierzętom, które budzą w naszym społeczeństwie wiele sprzecznych emocji.
W pierwszej sali przedstawiony zostaje główny bohater – możemy nie tylko poznać podstawowe informacje na jego temat, ale także zobaczyć eksponaty przestawiające wilka szarego. Odkrywamy główne cechy, którymi charakteryzuje się ten gatunek oraz dowiadujemy się jak poluje i stara się przetrwać. Następnie poznajemy więcej faktów na temat konfliktu na linii człowiek-wilk, dzięki czemu możemy z szerszej perspektywy spojrzeć na to, w jaki sposób postrzegany jest on w społeczeństwie. Ochrona tego gatunku, kłusownictwo, próby wychowania młodych wilcząt przez ludzi to tylko niektóre z poruszanych kontrowersyjnych tematów.
Oprócz przedstawienia historii wilka możemy znaleźć tam także krótkie ciekawostki. Czy wiedziałeś, że wilk nie mógłby widzieć, że zaatakowana przez niego dziewczynka nosi czerwony kapturek? Zwierzęta te bowiem widzą w sposób podobny daltonistom, co przejawia się między innymi tym, że nie rozróżniają czerwonego od innych kolorów.
Ogromna zaleta tej wystawy to stosunkowo duża różnorodność przedstawianego materiału – mimo że skupia się ona wokół jednego osobnika, to jest on ukazany z wielu perspektyw, a każda sala odkrywa przed nami inny aspekt jego życia. Dzięki temu miałam wrażenie, że przechodząc do kolejnych pomieszczeń niejako odkrywam historię i charakterystykę wilka szarego i odkrywam jaki na jego istnienie ma wpływ człowiek. Imponujące eksponaty pochodzące głównie ze zbiorów Muzeum Górnośląskiego i Stowarzyszenia dla Natury ,,Wilk” idealnie dopełniają wystawę i pozwalają uświadomić sobie, jak duże jest to zwierzę.
Pisząc ten tekst, odnoszę wrażenie, iż każdy akapit delikatnie sugeruje, że ta wystawa bardzo przypadła mi do gustu. Rzeczywiście, mogę polecić ją każdemu, kto choć trochę interesuje się przyrodą, zwierzętami, ale także wilkiem jako symbolem czy też bohaterem różnego typu twórczości literackiej czy filmowej.
czas trwania wystawy: 21 listopada 2019 – 29 marca 2020
miejsce: gmach Muzeum Górnośląskiego przy ul. W. Korfantego 34
Tekst: Kinga Skowronek
Zdjęcia: Katarzyna Kwiecińska