Okrutna wojenna machina niszczy dotychczasowy porządek, łamie wszelkie granice i bezpowrotnie zmienia życie ludzi, którzy mieli nieszczęście spotkać ją na swojej drodze. Losy bohaterów powieści Wplątani wyraźnie obrazują ten proces – wojna zabiera im wszystko to, co dla nich najcenniejsze.
Już pierwsze strony najnowszej książki Arkadiusza Rączki wprowadzają nas w ponury świat, pełen bólu, strachu i śmierci. Trwa krwawa rewolucja bolszewicka. W samym środku szalejącej wojennej pożogi poznajemy rotmistrza Wolskiego, doświadczonego frontowymi niepowodzeniami żołnierza i, w głębi duszy, niespełnionego artystę. To bardzo interesująca postać, pełna jednoczesnego heroizmu i nieprzeciętnej wrażliwości.
Rotmistrzowi Wolskiemu i podległym mu ułanom cudem udaje się wyrwać z sideł zasadzki wroga, ale nadzieja na poprawę żołnierskiego żywota nie trwa długo. Wkrótce Wolski zostaje zesłany do znajdującego się pod Krasnojarskiem łagru. Tam poznajemy kolejną z ważnych dla powieści figur, Fiodora Dobrynowicza. To stary znajomy Wolskiego. Obu druhom ciężko uwierzyć w to, że na tym końcu świata udało im się spotkać. Co więcej, to przypadkowe spotkanie nierozerwalnie powiązało ze sobą ich życiorysy, a ich znajomość uległa diametralnemu przeobrażeniu.
W centrum skomplikowanych powiązań między dwoma mężczyznami stoi Nina, żona Fiodora. Splot zarówno przewidzianych, jak i nieprzewidzianych zdarzeń powoduje, że między trójką bohaterów rodzi się miłosny trójkąt, pełen gwałtownych emocji i licznych intryg. Z biegiem wydarzeń do tej smutnej, romantycznej opowieści dołącza Masza, dawna przyjaciółka Fiodora. Niestety, uczucia, którym ulegają bohaterowie, nie są miłością rodem z komedii romantycznych i ckliwych piosenek. To uczucie narodziło się i rozwijało podczas końca świata, mając za tło brutalną wojnę, wszędobylską śmierć i zniszczenie. Wszystkie postaci odgrywają role narzucone im przez dziejącą się ponad wszystkim rewolucję bolszewicką i jednocześnie borykają się z kłodami, które rzucają im pod nogi niesforne emocje.
Siłą powieści Arkadiusza Rączki są przede wszystkim świetnie skonstruowane postacie. Silne charaktery i interesujące osobowości sprawiają, że z zapartym tchem śledzimy perypetie Wolskiego i Fiodora. Bohaterowie zabierają nas ze sobą w niesamowitą podróż przez pół świata: od syberyjskich lasów, przez kolorowe azjatyckie miasta i tajemnicze buddyjskie świątynie aż po Warszawę. Podróże bohaterów, wymuszone niejako przez nieustannie kąsające ich po piętach działania wojenne, stają się tłem dla ich fascynujących wewnętrznych przemian. Postaci, choć konformistycznie dopasowują się do niespokojnych czasów, nie tracą jednocześnie ze swojej wyjątkowości. Oczywiście, niektóre z posunięć i decyzji bohaterów mogą wydawać się moralnie wątpliwe, ale nie można zapominać o czasach, w jakich przyszło im je podejmować.
Oprócz wyraziście zarysowanych bohaterów, Wplątani wyróżniają się również wspaniałymi opisami potyczek wojennych. Ukazanie okropieństw pola walki jest fascynująco realistyczne; to wyjątkowo plastyczna opowieść o walce w samym sercu piekła, a świszczące zewsząd kule i śmiercionośne bagnety kawalerii wyraźnie zapisują się w wyobraźni czytelnika. Dzięki takiemu przedstawieniu wojna staje się dla nas, współczesnych, bardziej realna.
Arkadiusz Rączka stworzył historię, która pozostaje z czytelnikiem na długo po przeczytaniu ostatniego zdania. Choć autor podjął się opisania trudnych i bolesnych tematów, robi to z należytą uwagą. Historia ukazana we Wplątanych to zajmujące i warte polecenia studium skomplikowanej ludzkiej uczuciowości z widowiskowo ukazanym przełomem XX-wiecznej Europy w tle.
Za egzemplarz recenzencki dziękuję Wydawnictwu Novae Res.
Tekst: Natalia Sukiennik