Kiedy wchodziłam do sali kinowej, nie wiedziałam, że ten film na tak długi czas zostanie w mojej pamięci. Prosty tytuł, nieznani aktorzy, lecz bardzo znane nazwisko reżysera.
Dramat kryminalny Nosorożec odzwierciedla życie Ukraińców w latach 90., gdy większością miast rządziły gangi przestępcze. Historia kreacji filmu jest nie mniej zachwycająca niż jego fabuła. Reżyser, scenarzysta, poeta, teraz więzień polityczny i aktywista społeczny – Ołeh Sentsow – to postać kontrowersyjna zarówno w świecie polityki, jak i w świecie kinematografii. Jego oczekiwany film Nosorożec miał się ukazać na wielkim ekranie 5 lat temu, ale reżyser stał się zakładnikiem sytuacji – po aneksji Krymu przez Rosję w 2014 roku został aresztowany i uwięziony w łagrze o podwyższonym rygorze.
Mimo trudnych okoliczności światowa premiera filmu odbyła się 9 września 2021 roku w konkursowej sekcji Horyzonty na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji. Warto także wspomnieć, że Nosorożec został zrealizowany w koprodukcji ukraińsko-polsko-niemieckiej i był wyświetlany na Festiwalu Filmowym Ukraina, odbywającym się w całej Polsce, również w Katowicach.
Do głównej roli przesłuchano byłych więźniów, personel wojskowy i sportowców
Bohater filmu to młody mężczyzna, silny i sprawny fizycznie, wyjątkowe połączenie siły, spokoju i lekkomyślności. Bez żadnego zastanowienia zostaje bandytą zwanym „nosorożec”, idącym swoją krętą ścieżką, która prowadzi go nie tędy, którędy się spodziewał. Po raz pierwszy spotykamy go na ulicach postsowieckiego miasteczka jako małego chłopca, który w bójce kaleczy swego przeciwnika. Od tego momentu przez całe życie będzie trzymał się zasady: jeść lub być zjedzonym, bić lub być bitym.
„W dzieciństwie byłeś szczęśliwy. Świat postrzegałeś w inny sposób i on się wydawał szczery i sprawiedliwy. I wydawało się, że okrutne bywają tylko dzieci. Jednak, kiedy zostałeś już dorosły, to zrozumiałeś, że dorośli jeszcze gorsi od dzieci. Nawet w tę chwilę, kiedy sam zostałeś dorosły, tego nie zauważyłeś. A kiedy stałeś się zły – tym bardziej…”
Znalezienie odpowiedniej osoby do roli głównej było dość trudnym zadaniem – w tym celu reżyser zapraszał na próby nie tylko profesjonalistów, ale i amatorów, między innymi byłych więźniów, kibiców, oficerów i sportowców. I znalazł. Dostał ją młody ukraiński działacz społeczny i weteran wojny rosyjsko-ukraińskiej, Serhij Filimonow. Zachwyciła mnie praca tego, krótko mówiąc, wybitnego aktora, który niejednokrotnie otrzymywał nagrody za najlepszą męską rolę. Uważam, że włożył kawał pracy w tak odważne zagranie roli negatywnej postaci oraz umiejętnie i szczere wyrażenie emocji bohatera. Nie można tu pominąć faktu, że nie miał żadnego doświadczenia scenicznego.
Temat znaleziony na ulicy
Idea filmu, jak wspominał reżyser, przyszła spontanicznie. Jednego dnia, spotkawszy starego przyjaciela (byłego przestępcę), który został prototypem głównego bohatera, wpadł na pomysł stworzenia nowego filmu o świecie kryminalnym. Może wydawać się, że wszystko przyszło tak łatwo: idea, scenariusz, film…
Moim zdaniem produkcja jest wyjątkowym dziełem sztuki, opowiadającym o prawdach z życia ukraińskiego narodu, które jednak mogą przerażać widzów. Młody mężczyzna, jak i tysiące innych, zaczyna układać swoje życie na nowo. Wspina się po drabinie kariery przestępczego świata – od drobnych kradzieży do najbardziej okrutnych zbrodni. Można zadawać nieskończoną liczbę pytań: Dlaczego? Po co? W jakim celu? Odpowiedź jest smutna: dla pieniędzy. Człowiek zabija innego człowieka, i to nie jeden raz, w celu wzbogacenia własnej kieszeni. Pieniądze są jak zwykłe paliwo, bez którego nie wyobrażamy sobie egzystencji – ani kiedyś, ani teraz, ani w przyszłości…
Film przez prawie półtorej godziny w pełni pochłania uwagę widzów i nie dopuszcza, żeby wzięli oddech, odpoczęli choć przez chwilę od emocjonalnego napięcia i nieprzewiedzianych zmian tempa wydarzeń. Jak podkreśla reżyser, główną cechą wyróżniająca ten film jest pokazanie życia antybohatera, który po dwudziestu latach przestępczej działalności szczerze żałuje swoich uczynków, których jednak nie da się już naprawić. Można także powiedzieć, że Nosorożec nie ma jednoznacznego zakończenia, przez co autor zostawił widzom wątek do przemyślenia.
Niesamowite emocje i łzy – to wszystko, czego można się spodziewać po obejrzeniu bardzo ciekawego, jednak nietuzinkowego filmu.
Tekst: Anastasiia Hudym