Adidas jest marką, którą zna każdy z nas. To przecież od jej nazwy przyjęło się nazywanie każdego rodzaju obuwia sportowego „adidasami”. Historia powstania tej kultowej marki nie należała jednak do najprostszych – o mały włos dzisiaj zapewne nie widzielibyśmy kultowych trzech pasków na ulicy. Wszystko to zaczęło się od idei, pasji, wiary w siebie i pomysłowości.
Miasto, z którego pochodził Adolf Dassler (dla przyjaciół „Adi”), przyszły twórca marki Adidas – Herzogenaurach – słynęło z licznych szewców, a w jednej z fabryk obuwia pracował jego ojciec Christopher, który z pewnością zakorzenił w synu swoją pasję, choć pragnął, aby syn w przyszłości pracował w zawodzie piekarza. Zainteresowania chłopca jednakże w głównej mierze obracały się wokół sportu. Adolf Dassler dzięki wnikliwej obserwacji doszedł do wniosku, że światu sportu potrzebne jest odpowiednie dla danej dyscypliny obuwie, które poprawi osiągane przez zawodników wyniki.
Po zakończeniu I wojny światowej i powrocie Adolfa z wojaczki, ten, pomimo trudnej sytuacji gospodarczej i braku odpowiednich surowców, swój plan tworzenia butów wcielał stopniowo w życie.
Fabryka Obuwia Sportowego Braci Dassler
„Gebrüder Dassler Sportschuhfabrik” – tak nazywała się firma założona w 1924 roku przez Adolfa Dasslera oraz wciągniątego w wir obuwniczy starszego o dwa lata brata Rudolfa (choć ten początkowo wybrał karierę w policji). Ich fabryka z upływem lat stale się rozrastała, aż na Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Amsterdamie w 1928 roku przyszedł czas podwójnego triumfu – braci Dassler oraz Liny Radke. Dlaczego podwójnego? Lina Radke wygrała (jednocześnie zostając nową rekordzistka świata) bieg na 800 m w butach podarowanych jej od Adolfa, który dowiódł swoją rację co do potrzeby noszenia przez sportowców odpowiedniego obuwia. Koleje Igrzyska Olimpijskie w Los Angeles i Berlinie przyniosły następne medale i rekordy świata dla zawodników startujących w obuwiu braci Dassler, a ich sława stale rosła.
Ciemna strona znanej marki
W historii jak na razie fabryki braci Dassler doszliśmy do czasów przejęcia przez nazistów władzy w Niemczech. Adi wraz ze swoim bratem z powodu chęci utrzymania firmy na rynku oraz bezpieczeństwa swoich pracowników w tymże samym roku (1933) wstąpił do NSDAP. Co więcej, Adolf Dassler kierował miejską ligą sportową Hitlerjugend, jednakże jak podaje kronikarz Fundacji Pamięci Adiego i Käthe Dasslerów: „Jego [Adolfa Dasslera] jedynym celem było wspieranie sportowców bez względu na przynależność polityczną, wyznanie czy pochodzenie etniczne”. A zatem firma braci Dassler ciągle się rozwijała… do momentu wybuchu II wojny światowej. Bracia musieli zamknąć jedną ze swoich fabryk, a Adi został powołany do wojska jak radiooperator Sił Powietrznych III Rzeszy. Adolf w wojsku długo nie zagrzał miejsca, gdyż została z niego zwolniony, a Dasslerowie zostali zobligowani do wyprodukowania ponad 10 000 par butów sportowych dla wojska niemieckiego. Kolejno warto zwrócić uwagę na fakt, że w tym samym roku firma braci Dassler była jedyną firmą w kraju, która produkowała obuwie sportowe. Taki stan rzeczy nie utrzymał się jednak długo, gdyż w niedługim czasie i ona przestała spełniać swoją pierwotną rolę. Ze względu na inne priorytety państwa Adolf Dassler dostał nakaz przerwania produkcji butów. Od tej pory miał utorować pracę w firmie na przemysł zbrojeniowy. I tak od listopada 1943 roku do końca wojny w fabryce Dasslerów produkowane były granatniki przeciwpancerne Panzerschreck. Dodatkowo w okresie wojny w firmie oddelegowani do pracy (m.in. do produkcji granatników) nie byli tylko szewcy i szwaczki, a także przymusowi robotnicy.
Powojenny kryzys fabryki braci Dassler
Po wojnie istnienie fabryki Dasslerów stanęło pod znakiem zapytania. Pomimo kryzysu gospodarczego pomysłowość Adolfa Dasslera utrzymała firmę przy życiu. Jednakże w trakcie rozliczania Niemców z ich wojennej historii, Adi dostał zakaz dalszego prowadzenia swojej działalności. Po licznych głosach w obronie jego imienia, a nawet dzięki wstawiennictwu żydowskiego przyjaciela, którego ten miał w trakcie wojny chronić przed nazistami, w 1947 roku pozwolono mu wznowić produkcję.
Po wojnie Adolf Dassler nie tylko musiał zmierzyć się z przeszłością, a również z armią amerykańską, która w 1945 roku planowała zburzenie jego fabryki. Zamysł ten został niezrealizowany, czemu zapobiegła żona Adiego Käthe oraz sama marka. Amerykanie nie chcieli bowiem zburzyć fabryki, odkąd dowiedzieli się, że właśnie w niej wyprodukowano buty, w których wystąpił Jesse Owens – amerykański lekkoatleta.
Historia zwaśnionego miasteczka, czyli Adidas kontra Puma
Początkowo zgodna współpraca braci Dassler nie trwała wiecznie. Na początku lat 40. coraz więcej rzeczy ich różniło (m.in. sprawy biznesowe), a dodatkowo ich negatywne relacje pogłębiło powołanie Rudolfa w 1943 roku do wojska oraz jego oskarżenia w stosunku do Adiego, jakoby ten miał przyczynić się do jego internowania w 1945 roku. Napięte stosunki pomiędzy Dasslerami doprowadziły w 1948 roku do zerwania relacji pomiędzy mężczyznami. Bracia podzielili się fabrykami, a Rudolf założył konkurencyjną firmę „Puma”, natomiast Adolf „Adidas”. Warto odnotować, że nazwa marki Adolfa Dasslera pochodzi od połączenia dwóch słów Adi – skrótu imienia mężczyzny i Das, czyli trzech pierwszych liter jego nazwiska (choć co ciekawe nazwa firmy początkowo miała brzmieć „Addas”, jednak tą nazwą posługiwała się już firma, która produkowała obuwie dziecięce). Bracia Dasslerowie nigdy już do siebie się nie odezwali, a ich konflikt podzielił także miasteczko, w którym stały obie fabryki. Mieszkańcy Herzogenaurach darzyli większą sympatią jedną z firm, co odzwierciedlały noszone przez nich buty, a części z nich pracowała w którejś z fabryk – w Adidasie albo w Pumie. Miasto zaczęto nazywać „miastem spuszczonych głów”, a to dlatego, że spotykając się z innymi, mieszkańcy najpierw spoglądali na… buty, w których przyszedł ich rozmówca. Jeżeli bowiem okazało się, że jeden z nich ma obuwie z konkurencyjnej firmy, nie nawiązywano ze sobą kontaktów, a nawet nie zawierano ślubów!
Jak trzy paski i koniczyna znalazły się na naszych butach?
W początkowej fazie rozwoju firmy bracia Dasslerowie w celu wzmocnienia swojego obuwia umieszczali na jego boku trzy skórzane paski, które wkrótce stały się nieodzownym elementem marki Adidas. Drugim elementem charakterystycznym dla tej firmy jest koniczyna. Jej logotyp został po raz pierwszy użyty w 1972 roku na Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Monachium. Miała ona symbolizować różnorodność marki, a niektórzy przypuszczają, że także koronę. W istocie powstała ona w czasie pełnego rozkwitu i świetności firmy Dasslera.
Nie zapominajmy, że Adidas to nie tylko buty, choć początkowo firma Adolfa Dasslera słynęła wyłącznie z nich. Przełom nastąpił bowiem w 1952 kiedy do produkcji wprowadzono pierwszy, inny niż obuwniczy produkt – torbę sportową. Następnie przyszedł czas na inne elementy garderoby, a firma ciągle sie rozbudowała i przenosiła swoje fabryki do kolejnych państw Europy, pozostając do dzisiaj jednym z największych na świecie producentów obuwia i odzieży sportowej.
Tekst: Michalina Skwara
Źródła:
https://www.adidassler.org/en/life-and-work/chronicle [dostęp: 17.05.2024]
https://marketingibiznes.pl/luzne/tak-powstala-marka-adidas-historia-ktora-podzielila-niemieckie-miasteczko/
https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/3140866,Historia-Adidasa-granatniki-przeciwpancerne-w-imperium-sportowego-obuwia