Odbiór muzyki przez osoby niesłyszące jest szczególnie trudny, ale – jak się okazuje –możliwy. Naprzeciw oczekiwaniom osób niepełnosprawnych wychodzi Niemy Chór Uniwersytetu Śląskiego działający w Cieszynie. O tym, jak wyglądają takie koncerty, a także o znaczeniu języka migowego porozmawiałam z mgr Anną Wojtas-Rduch, opiekunką Chóru.
A.Ż.: Niemy Chór Uniwersytetu Śląskiego działa od kilku lat pod egidą Koła Naukowego Pedagogów na Wydziale Etnologii i Nauk o Edukacji. Czy decyzja o założeniu Chóru była spontaniczna, czy może planowana od dłuższego czasu? Skąd wziął się pomysł na stworzenie czegoś tak unikatowego?
A.W.R.: Decyzja o założeniu Chóru była spontaniczna. Na spotkaniach Koła Naukowego Pedagogów, którego jestem opiekunką, studenci wykazali zainteresowanie nauką języka migowego. Był to okres przedświąteczny, w związku z czym opracowałam pierwszą naszą kolędę w języku migowym, Cichą noc, i zapytałam studentów, czy chcieliby rozpocząć naukę w takiej formie. Pomysł został przyjęty z entuzjazmem. Chętnych do nauki przybywało, a któregoś dnia podczas próby ustawiliśmy się podobnie jak chór, co koleżanka skomentowała, że właśnie tak wyglądamy i w taki sposób spontanicznie powstała nasza nazwa – Niemy Chór Uniwersytetu Śląskiego.
Podczas swoich koncertów używacie języka migowego, którym nie każdy potrafi się posługiwać. Czy przy ustalaniu składu wymagaliście znajomości tego języka, czy członkowie uczyli się go na bieżąco, zależnie od wykonywanego utworu?
W chórze mamy osoby po kursach języka migowego, ale są też tacy, którzy go nie znają, a bardzo chcą się nauczyć. Utwory muzyczne tłumaczone na język migowy mają w sobie tak ciekawe kombinacje znaków, że nawet ludzie znający ten sposób komunikacji mogą się czegoś nowego dowiedzieć. Na próbach uczymy się wspólnie – dla części osób to powtórka, a pozostali dopiero poznają nowe znaki.
Jak wyglądają koncerty Niemego Chóru? Przy jakiej muzyce występujecie i z jaką reakcją widowni spotykacie się podczas swoich występów?
Muzyka i nasze występy na żywo są zależne od rodzaju i tematyki wydarzenia, w którym bierzemy udział. Przykładowo, podczas Cieszyńskiej Nocy Muzeów wykonaliśmy utwór patriotyczny Oka. Na koncertach migamy głównie utwory muzyczne, ale również zdarza się, że wplatamy w nie poezję, którą oczywiście tłumaczymy, a także taniec oraz elementy warsztatowe, podczas których uczymy widownię np. refrenu. Reakcje widzów są bardzo pozytywne i zachęcają nas do dalszej twórczości.
Czy znajomość języka migowego jest potrzebna nam, zwykłym ludziom?
Według mnie tak, jeśli chcemy komunikować się z osobami niedosłyszącymi, niesłyszącymi i głuchoniemymi. Z drugiej strony, patrząc pod kątem rozwoju człowieka, już od szóstego miesiąca życia można wprowadzać niemowlętom – zarówno słyszącym, jak i niesłyszącym – tzw. bobomigi, czyli znaki wywodzące się z języka migowego (tę metodę opracował Joseph Garcia pod koniec lat 70.), dzięki którym nawiążemy pierwszy kontakt z maluszkiem już w 8–10 miesiącu życia. Nie zaszkodzimy w ten sposób rozwojowi mowy, a wręcz zachęcimy dziecko do wypowiadania pierwszych słów.
W jaki sposób Chór przyczynia się do komunikacji między niepełnosprawnymi a pełnosprawnymi?
Myślę, że naszą działalnością i postawą przede wszystkim wpływamy na integrację, komunikację i wsparcie. Ważne jest dla nas tworzenie wspólnej przestrzeni dla osób słyszących, które też mają swoje mankamenty, oraz budowanie więzi między nimi a osobami z dysfunkcjami słuchu i innymi niepełnosprawnymi.
Kto może zostać członkiem Chóru? W jaki sposób można do niego dołączyć?
Członkiem może zostać każdy, kogo interesuje język migowy i kto chciałby z nami występować. Wystarczy przyjść na próbę, która odbywa się w każdy poniedziałek o 18.30 w sali 07 na Wydziale Etnologii i Nauk o Edukacji w Cieszynie.
A gdzie nasi czytelnicy mogą obejrzeć występy Chóru?
To, jak migamy, można zobaczyć na naszym kanale na YouTubie – wystarczy wpisać frazę: „Niemy Chór Uniwersytetu Śląskiego”.
Jeśli chcecie dowiedzieć się więcej o działalności Niemego Chóru Uniwersytetu Śląskiego albo posłuchać utworów w języku migowym, zachęcamy do zasubskrybowania kanału organizacji na YouTubie lub odwiedzenia i polubienia jej strony na Facebooku.
Tekst: Agnieszka Żeliszewska