Zespół Dagadana już od ponad dekady sukcesywnie popularyzuje tradycje kultury polsko-ukraińskiej. Tym razem, prezentując album Tobie, pragnie przypomnieć słuchaczom o pięknym zwyczaju dzielenia się dobrym słowem. Dopisując do szczedriwek kolejne zwrotki i w niekonwencjonalny sposób spajając ze sobą różne gatunki muzyczne, członkowie zespołu przekonują, że w obecnych czasach wszyscy jesteśmy spragnieni płynących z pieśni dobrych życzeń.
9 kwietnia 2021 roku ukazał się piąty album polsko-ukraińskiego zespołu Dagadana. Tobie to żywiołowy powrót do naszych korzeni z typowym dla formacji finezyjnym łączeniem rozmaitych stylów, wynikającym z nieograniczonej chęci obcowania z odmiennymi kulturami. Nowoczesne brzmienie, przejawiające się w syntezie elektroniki, jazzu, a nawet elementach rocka, staje się pomostem pomiędzy słuchaczem a okazją do poznania nieco zapomnianych zwyczajów i tradycji.
Kwartet Dagadana powstał w 2008 roku, a jego pierwsze kroki stawiane były na warsztatach jazzowych w Krakowie. Młodych artystów połączyła wówczas wspólna fascynacja muzyką, która przeobraziła się w wieloletnią przyjaźń, w końcu stając się pretekstem do powstania zespołu. Tworzą go Dagmara Gregorowicz, Dana Vynnytska, Mikołaj Pospieszalski oraz Bartosz Mikołaj Nazaruk. Dagadana intensywnie koncertuje na całym świecie, żarliwie promując kulturę zarówno polską, jak i ukraińską. Zagrali na jednej z największych imprez muzycznych Glastonbury Fesitval, ponadto są laureatami wielu prestiżowych nagród, między innymi w czerwcu 2019 roku zdobyli tytuł Laureata nagrody Fryderyk 2011 w kategorii Album Roku Folk/Muzyka Świata. Niezaprzeczalnie są czołowym przedstawicielem skutecznego zacierania granic pomiędzy oboma narodami, pokazując ich interesującą odrębność i podobieństwa, które z niesłabnącym zapałem pragną demonstrować całemu światu.
Konfrontacja ze zróżnicowanymi odbiorcami na różnych kontynentach była zaczątkiem realizacji pieśni życzeniowych w zaktualizowanej formie. Jak przekonuje Daga Gregorowicz, taki zabieg miał miejsce od zawsze, gdy historia przemówiła istotnymi wydarzeniami. Artystka dodała, że podczas koncertów w Azji, Argentynie czy Kanadzie nikt ze zgromadzonych ludzi pod sceną nie miał najmniejszego problemu z wypowiedzeniem głosek „sz” i „cz”, podczas gdy na co dzień mówi się, że nasz język jest trudny. To z kolei wzbudziło w członkach zespołu silne przekonanie o tym, że ludzie na całym świecie są spragnieni wspólnego śpiewania i dzielenia się dobrem. Wysnucie takich wniosków budzi jeszcze większe wrażenie, gdy do głosu dochodzi ślad naszych przodków – szczedriwki, które występują wyłącznie na terenie Ukrainy, Białorusi oraz wschodniej Polski.
Według wyjaśnienia w dołączonej do albumu Tobie broszurze szczedriwki to jedne z najstarszych zachowanych tradycyjnych pieśni życzeniowych, które dziś śpiewa się od Starego Nowego Roku (13 stycznia). Wywodzą się z czasów przedchrześcijańskich, kiedy mieszkańcy chodzili od domu do domu, życząc zdrowia, dobrobytu, obfitych plonów, zamążpójścia, zdrowia czy szczęścia w rodzinie. Dagadana informuje o dwóch ich odmianach: zarówno historycznych, skierowanych do poszczególnych członków rodziny, jak i chrześcijańsko-filozoficznych. W tym przypadku zdecydowano skupić się głównie na starych pieśniach życzeniowych (szczedriwkach). Członków zespołu napędzała wówczas głęboka potrzeba przebudzenia życzliwości i dzielenie się dobrem ze wszystkimi ponad podziałami.
Wspomniana książeczka to efekt pracy wielu znakomitych w swym fachu ludzi, dzięki którym album przybrał także postać przewodnika po ważnej historii o nas samych jako społeczności wywodzącej się z cennych tradycji, zespalając więzi międzyludzkie, które zwłaszcza w obecnych czasach należy pielęgnować i odkrywać na nowo. Dagadana zupełnie przypadkowo rozpoczęła współpracę z etnografem Bartoszem Gałązką – pracownikiem Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej, który w swoich zbiorach ma ponad 20 tys. pieśni. Treść zawarta w jego podcaście poświęconym książce Franciszka Kotuli Hej leluja, będącej antologią pieśni kolędniczych, okazała się nieocenioną pomocą w procesie tworzenia materiału. Każdy z utworów posiada tłumaczenie na język angielski, których dokonali Gniewomir Drewnicki oraz Bria Blessing. Daga Gregorowicz zwraca uwagę na fakt, jak ważnym i nieodłącznym elementem albumu jest książeczka, która bezsprzecznie jest kluczem do zrozumienia intencji każdej pieśni, a także jej wkładu w wywoływaną przez zespół wschodnią tradycję. Niezwykle ważnym elementem jest również zjawiskowa okładka dobitnie podkreślająca przesłanie albumu. Jej autorką jest Daria Alyoshkina, której wycinanki pokazywane są na całym świecie.
Na wyjątkowy album Tobie składa się jedenaście utworów, które stanowią aktualizację polskich i ukraińskich pieśni życzeniowych. Na szczególną uwagę zasługuje utwór Goi Ty nasha Pani. Dana Vynnytska wspólnie z Dagą Gregorowicz napisały tekst do tradycyjnej melodii od nowa, komentując obecną sytuację na Ukrainie, gdzie nadal toczy się wojna. Jest to jednocześnie szalenie pobudzający apel o to, by każdy w swojej ojczyźnie mógł mówić we własnym języku, nie wstydząc się tego. Do kilku oryginalnych tekstów szczedriwek zostały dopisane kolejne zwrotki, jak w Shchedryi vechir, w uwspółcześnionej wersji życząc pomnożenia radości oraz nadziei. Oprócz tych utworów zaprezentowano także teksty pieśni życzeniowych, które przedstawiono w nowych aranżacjach. Od całej przyjętej przez zespół konwencji odbiega utwór Inaczej, czyli wizytówka obecnych czasów, którą muzycy zechcieli przedstawić jako pokrzepiającą opowieść o nas samych – zatrzymaniu się i próby spojrzenia na okalającą nas rzeczywistość z innej perspektywy. To niejako obietnica, że przetrwamy trudne chwile, na przekór niepokojąco rozrastającego się zmęczenia. Stonowana melodia kontrabasu i kojące, nieco wyciszone wokale, znakomicie spajają wszystkie utwory, cementując intencje pieśni życzeniowych.
Dojrzałość muzyczna, która pozwoliła zespołowi Dagadana stworzyć warsztat do śmiałych i przestrzennych kombinacji muzycznych, przekraczając kolejne granice i eksperymentując z instrumentarium, nabyła moc łączenia ludzi na całym świecie, zdobywając szacunek, który wcześniej członkowie formacji podarowali naszym korzeniom. Prezentując album Tobie, nie silą się oni na odtworzenie szczedriwek, ale żywiołowe odrodzenie ich w każdym z nas. W ujmujący sposób przypominają, że potrafimy dzielić się dobrem ponad podziałami. Wspólne kolędowanie, w pojednaniu i wzajemnej tolerancji, jest w stanie wzniecić odporny na zdradliwe wiatry ogień, rozpalający w nas nadzieję i siłę, których dziś ogromnie potrzebujemy. Dziękuję za tę szlachetną ideę, którą Daga, Dana, Mikołaj i Bartosz szczęśliwie zobowiązują się realizować przez cały rok.
Wspierajmy artystów! Kup płytę: https://kulturalnysklep.pl/product-pol-99048-Tobie.html
Tekst: Iwona Smyrak
Mail: iwona.bialaflaga@gmail.com