„Zwierzęta przemawiają tylko w Wigilię Bożego Narodzenia”. „Można je wytresować, ale nie można się z nimi porozumieć”. Czy na pewno?
Gorylica o imieniu Koko urodziła się w zoo w San Francisco w 1971 r. Zaopiekowała się nią psycholożka Francine „Penny” Patterson, która podjęła się pewnego eksperymentu – chciała sprawdzić, czy jest możliwe nauczenie goryla amerykańskiego języka migowego (ASL) i w konsekwencji porozumiewanie się z nim.
Początkowo nastawienie wielu osób było sceptyczne – zakładano, że Koko zapamięta sekwencje znaków migowych, ale nie będzie potrafiła przypisać im znaczenia. W dodatku jej jedyną motywacją miałoby być otrzymanie nagrody. Niezbitym dowodem na to, że gorylica rzeczywiście rozumie znaki migowe (ok. tysiąca) oraz słowa w języku angielskim (ok. dwóch tysięcy), było tworzenie przez nią nowych słów – łączyła ze sobą dane znaki, by przekazać wyraz, do którego nie znała miganego odpowiednika.
Przykładem może być słowo „pierścionek”. Koko, chcąc do niego nawiązać, zamigała znaki „palec” i „bransoletka”. Z kolei ,,drapiący grzebień” oznaczał szczotkę, a ,,kapelusz na oko” – „maskę”. Koko przekazywała komunikaty, za które nie otrzymywała przysmaków – chciała, by przejść się z nią po pokoju, usiąść obok niej, a kiedy odwiedził ją aktor Robin Williams, zakomunikowała, że go adoptuje. Zdała też test lustra – kiedy zobaczyła swoje odbicie i została zapytana, kogo widzi, zamigała, że widzi siebie, a potem wymieniła: „Goryl, Koko, zwierzę”. Bywała też bardzo uparta. Kiedyś przerwała naukę i zakomunikowała: „Tam jabłko, tam orzechy, skończone”. Penny poprosiła, by najpierw poprawnie wykonała ćwiczenie. Koko upierała się: „Goryl skończone”.
Gorylica uwielbiała, gdy psycholożka czytała jej bajki, polubiła szczególnie tę o Kocie w Butach – chciała jej słuchać codziennie. Pewnego dnia powiedziała, że sama chciałaby dostać kotka. Niedługo później na farmę podrzucono kocięta w kartonie, a Koko wybrała jednego i nazwała go All Ball – bo był okrągły jak piłka. Uwielbiała się z nim bawić, traktowała go bardzo delikatnie i łagodnie. Raz poprosiła opiekunkę, by położyła kociątko na jej głowie, a potem siedziała w bezruchu, żeby nie spadło. Po 15 latach zwierzątko zmarło, a gorylica wyraziła, co czuje, za pomocą słów „źle”, „smutek” i „płacz”. Kiedy była sama, w jej pomieszczeniu zarejestrowano dźwięki, które niektórzy interpretują jako łkanie lub szlochanie. Jakiś czas później badaczka Maureen Sheehan przeprowadziła z Koko rozmowę o śmierci. Ta przekazała, że goryle umierają „z powodu problemów” albo ze starości, a po śmierci idą do „wygodnego miejsca”. Dodała, że nie czują tam smutku ani szczęścia – po prostu zasypiają.
Pod opieką Gorilla Foundation znajdował się również goryl Michael, który także znał język migowy. Sprowadzono go niegdyś z Kamerunu, według naukowców jego rodzice zostali zabici przez kłusowników. Na pytanie o nich migał kolejno: mięso, małpa, usta, ząb, krzyk, hałas, szyja, ciąć. Koko także zdawała sobie sprawę z tego, że ludzie krzywdzą goryle znajdujące się na wolności. Przez przypadek zobaczyła kiedyś nagranie, na którym je zabijali. Następnego dnia pokazała Penny obrazek z mięsem i zamigała „wstyd”.
Koko powiedziano także o temacie konferencji klimatycznej COP21, która odbyła się w Paryżu. Komentarz gorylicy brzmiał: „Jestem gorylem, jestem kwiatami. Jestem naturą. Koko kocha ludzi. Koko kocha ziemię. Ale ludzie głupi. Głupi. Koko jest przykro, Koko płacze. Czas ucieka. Naprawcie ziemię, pomóżcie ziemi. Pośpieszcie się. Natura na was patrzy. Dziękuję”.
Źródła:
Redakcja DinoAnimals.pl: Mówiący goryl – historia Koko. (www.dinoanimals.pl/zwierzeta/koko-najmadrzejszy-goryl-swiata/);
Koko – najmądrzejsza gorylica na świecie i jej historia. (www.pieknoumyslu.com/koko-najmadrzejsza-gorylica/);
P. Sadowski: Nie żyje Koko – gorylica, która rozmawiała z ludźmi. (www.focus.pl/artykul/nie-zyje-koko-samica-goryla-ktora-mowila-180622123107);
Thori: Koko the gorilla cries over the loss of a kitten. (www.youtube.com/watch?v=CQCOHUXmEZg&ab_channel=Thori);
A. Hannaford: Co mówią do nas goryle? (www.polityka.pl/tygodnikpolityka/swiat/1522597,1,co-mowia-do-nas-goryle.read);
B. Gallagher: A conversation with Koko. (www.youtube.com/watch?v=SNuZ4OE6vCk&ab_channel=BethGallagher);
K. Błaszkiewicz: „Czas mija, naprawcie świat!”. Gorylica Koko ma nam coś do powiedzenia. (www.natemat.pl/167383,czas-mija-naprawcie-swiat-gorylica-koko-ma-nam-cos-do-powiedzenia).
Tekst: Natalia Bartnik