Podczas gdy w Polsce trwają przygotowania do świąt Bożego Narodzenia, a na upragnione prezenty każde dziecko (i nie tylko) musi jeszcze trochę poczekać, w Islandii już 12 grudnia domy odwiedza pierwszy z aż trzynastu tamtejszych „Mikołajów”!
Jólasveinar – tzw. świąteczni chłopcy, to potomkowie trolli, synowie niegdyś przerażającej, a dziś zaledwie groteskowej Grýli. Z początku byli porywaczami dzieci z lubością zjadanych przez potworną matkę „Mikołajów”, w późniejszej tradycji zaś stali się psotnymi złodziejaszkami, którzy na trzynaście dni przed świętami schodzą z gór i kolejno odwiedzają Islandczyków w poszukiwaniu czegoś na przekąskę. Współcześni Jólasveinar zostali upodobnieni do międzynarodowego Santa Claus, więc, zamiast kraść, zostawiają drobne łakocie w butach. Oczywiście tylko tym, którzy byli grzeczni – łobuzy mogą liczyć zaledwie na zgniłego ziemniaka.
Każdy z „Mikołajów” jest godny uwagi ze względu na swoje niepowtarzalne cechy i oryginalne, trafnie określające je imię. Warto dodać, że ich odwiedziny wymagają od Islandczyków odpowiedniego przygotowania. Przybliżę w skrócie charakterystykę poszczególnych świątecznych chłopców.
12 grudnia: Stekkjastaur
W bardzo swobodnym tłumaczeniu jego imię oznacza „kij do owiec”, a to dlatego, że słynie z dokuczania tym zwierzętom. Podobno, gdy zmęczony wędrówką z gór chciał zgasić pragnienie, podjął nieudolne próby wydojenia owcy. Zezłoszczony fiaskiem, stwierdził, że w grudniu nie dają one mleka. Jego brak wynagradza sobie jednak, zaglądając do lodówek Islandczyków i wypijając go tyle, ile znajdzie. Warto więc zawczasu pomyśleć o ugoszczeniu przybysza szklanką upragnionego przez niego napoju.
13 grudnia: Giljagaur
Imię „Prostaczka” (bo tak brzmi dosłowne tłumaczenie) w pełni oddaje jego sposób bycia. Miły i sympatyczny, nieco przypomina pierwszego trolla – również uwielbia mleko, tyle że ciepłe i najlepiej prosto od krowy. Nie pogardzi też wszelkimi przetworami mlecznymi.
14 grudnia: Stúfur
Słynie z wyjadania resztek z patelni. Ponoć jako pierwszy schodzi z gór, jednak ze względu na bardzo niski wzrost dociera do domów dopiero jako trzeci. Zaleca się, żeby tego dnia nie zostawiać przeznaczonych na prezenty butów zbyt wysoko!
15 grudnia: Þvörusleikir
Z lubością kradnie i oblizuje drewniane łyżki, co dosłownie odwzorowuje jego imię.
16 grudnia: Pottasleikir
Podobny do swoich dwóch poprzedników – również wylizuje, ale obiektem jego pożądań są nieumyte garnki.
17 grudnia: Askasleikir
Kolejny „wylizywacz” – tym razem troll poszukuje w domach misek. Niestety takie, których się spodziewa, można znaleźć już tylko w muzeach (chodzi o specjalne naczynie z przykryciem używane niegdyś przez Islandczyków mieszkających w starych torfowych domkach).
18 grudnia: Hurðaskellir
Mocno i głośno trzaska drzwiami, szczególnie w nocy, co czyni go jednym z najzłośliwszych trolli.
19 grudnia: Skyrgámur
Jego przysmakiem jest skyr (tradycyjny islandzki jogurt).
20 grudnia: Bjúgnakrækir
Złodziej kiełbasek. Ze względu na dużą popularność hot-dogów w Islandii, troll przyzwyczaił się również do jedzenia parówek.
21 grudnia: Gluggagægir
Podgląda ludzi przez okna oraz stara się wystraszyć dzieci. Słynie również z zabierania ludziom rzeczy i podmieniania ich na prezenty.
22 grudnia: Gáttaþefur
Rozpoznać go można po ogromnym nosie, który ułatwia mu wyczuwanie najsmaczniejszych przekąsek. Szczególnie lubi islandzkie świąteczne chlebki – laufabrauð, wypiekane właśnie w dzień jego odwiedzin.
23 grudnia: Ketkrókur
Zawsze ma przy sobie specjalny hak, którym wykrada przez kominy świąteczne wędzonki.
24 grudnia: Kertasníkir
Kradnie świeczki. W dawnych czasach wytwarzane były z łoju, troll więc nie tylko je zabierał, ale również zjadał.
Ciekawą postacią w islandzkiej tradycji jest również Jólakötturinn (Świąteczny Kot) – zwierzę o tyle straszne, że pożera dzieci, które nie mają na sobie nowych ubrań. Z pewnością jest to dobry argument, by przekonać wnuczka do noszenia wydzierganego przez babcię swetra.
Gleðileg Jól! Życzę Wam wszystkim Wesołych Świąt!
Autorka tekstu: Natalia Kubicius
Źródła:
www.panidorcia.pl/2015/12/trzynastu-islandzkich-mikoajow.html;
www.iceland.pl/artyk/031212jolasveinn.html;
www.youtube.com/playlist?list=PLOiEyhbz-wA74pqAYZkKWB0TL7oQN9EL.