Ciąża. Dla jednych dziewięć najlepszych miesięcy w życiu, kiedy to z wytęsknieniem wyczekują upragnionego potomka. Dla drugich mniej chciany prezent od losu. Niektóre kobiety zadają sobie pytanie: co zrobić? Sprostać wyzwaniu, wychowując dziecko, oddać je w dobre ręce… ostatecznie zabić?
Violetta Domagała z wykształcenia prawniczka, prywatnie miłośniczka literatury, mediewistyki oraz egiptologii. Zadebiutowała na początku 2017 roku powieścią historyczną „Zamordować dziecko”, która została wydana przez wydawnictwo Novae Res.
Pierwsze spotkanie
Biorąc do ręki tę książkę, od razu może nasunąć się myśl, czy na pewno chcemy brnąć w nią dalej – nie chodzi tu o żadną nieuzasadnioną awersję do autorki, lecz o silny i odważny tytuł. W dobie ciągłych dyskusji na tematy związane z usuwaniem ciąż bądź niechcianym macierzyństwem dostajemy książkę opisującą ten problem z perspektywy bardziej i mniej zamierzchłych czasów, która pozwala nam na dostrzeżenie, że problem ten dotykał kobiety już wcześniej i nie jest tylko wymysłem XXI wieku.
O kim i o czym
Od razu trzeba zaznaczyć, że fabuła książki nie jest jednowątkowa. Tak jak napisane jest to w opisie książki, zawiera ona dwa motywy – pierwszy obraz rzeczywistości z obozu koncentracyjnego Auschwitz oraz drugi, historię osadzoną w jednej z podpoznańskich wsi z czasów, kiedy Polską rządziła dynastia Jagiellonów.
Książkę otwiera nam jeden z kolejnych wieczorów życia w niemieckim obozie zagłady. Poznajemy tu młodą żydówkę Giselę oraz nieco starszą od niej obozową pielęgniarkę Danielę. Pierwsza z nich jest poddawana licznym okrutnym eksperymentom, wykonywanych na obozowych więźniach i tejże nocy ma urodzić dziecko. Druga ma przyjąć poród, a obie zastanawiają się, jaki los spotka tego małego człowieka w takim miejscu. Po dokonanym wyborze – z góry wiadomo jakim – Daniela, aby załagodzić cierpienie Giseli, opowiada jej historię, która wydarzyła się kilka wieków wstecz. Tu przeskakujemy do Polski ostatnich Jagiellonów. Poznajemy historię jednej z chłopek, młodej dziewczyny Elżbiety, która musiała również dokonać podobnego wyboru…
Pytania małe i pytania duże
I tu nasuwa się wiele pytań. Czy aby na pewno taka rozpiętość czasowa to dobry zabieg? Z jednej strony mamy zderzenie okrucieństwa z czasów II wojny światowej, z drugiej strony wycinek z życia XVI wiecznej dziewczyny. Niewątpliwie taki rozbieg jest dosyć kontrowersyjny i trudny w realizacji – ze względu na różnice wynikające przede wszystkim w języku. Czy tutaj się to udało? I tak i nie. Momentami dialogi zawarte w tej opowieści przynajmniej w moim odczuciu nie pasują do podanych realiów. Dobrze dla odbiorcy byłoby, gdyby posiadał on chociaż podstawową wiedzę z okresów czasowych podanych w książce. To z pewnością ułatwiłoby odbiór opisywanych zdarzeń. Też należy przyjrzeć się brutalności. Jej ogrom i precyzja w jej opisywaniu może co niektórych zniechęcić do dalszej lektury, ale w pewien sposób pomaga to w odbiorze treści. W wielu recenzjach można natrafić na mieszane odczucia co do długości opisów. Faktycznie, momentami mamy do czynienia z dłuższymi opisami, jednak pozwalają one czytelnikowi „wgryźć się” głębiej w fabułę. Według mnie nie jest to rażący zabieg, a pewna „przerwa” od poruszanych często brutalnych realiów życia prostych ludzi z XVI wieku.
„Zamordować dziecko” to książka poruszająca bardzo delikatne i trudne decyzje życiowe, jakie musiały podejmować kobiety w XX czy w XVI wieku. Dzieciobójstwo nie jest to problemem wygasłym – jest obecny i teraz. To książka trudna, zapadająca w pamięć i skłaniająca do refleksji, momentami przytłaczająca opisywanymi okrucieństwami. Na pewno nie jest to pozycja dla wrażliwych osób. Zasługuje ona na zainteresowanie, ponieważ w całkiem niezły sposób porusza problemy, które pomimo rozpiętości czasowej towarzyszą ludziom niezależnie od czasów, w których żyją.
Autorka tekstu: Weronika Warot